Në fshatin Vinarc, në qytetin e Mitrovicës, qëndron një monument i rrallë i trashëgimisë kulturore dhefetare të Kosovës – Kisha Mortore, një dëshmi e përkatësisë dhe identitetit katolik të kësaj zone. Kjo kishë shërbente si një vend i shenjtë për ritet mortore të komunitetit katolik vendas. Me arkitekturën e saj të thjeshtë, por plot hijeshi, Kisha Mortore mbart në vetvete një histori të pasur dhe një trashëgimi të çmuar që reflekton traditat dhe kulturën e kësaj zone. Ndërhyrjet e shumta gjatë shekujve, përfshirë edhe ato në gjysmën e dytë të shekullit XX, kanë ruajtur strukturën e saj bazë, ndërsa ndryshimet e fundit të realizuara në vitin 2012 dhe 2019 nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit kanë shpëtuar këtë objekt të shenjtë nga degradimi i mëtejshëm. Sot, ndonëse jashtë funksionit, Kisha Mortore dhe areali që e rrethon mbeten një destinacion me potencial të madh për turizmin kulturor, duke ofruar një përvojë unike për vizitorët që kërkojnë të zbulojnë rrënjët e trashëgimisë fetare dhe kulturore të Kosovës.
Në fshatin Vinarc, Komuna e Mitrovicës, gjendet Kisha Mortore e ndërtuar (sipas disa hulumtimeve të papublikuara) në shek. XVIII nga mjeshtrit vendorë, për nevojat e komunitetit vendor katolik. Kisha Mortore në Vinarc shërbente për ritet e varrimit. Shfrytëzohej nga besimtarët e komunitetit katolik. Kisha ndihmëse – varrore, së bashku me varreza në Vinarc, i përket tipit – objekt arkitektonik sakral, rural (P+0) i religjionit katolik. Kisha njëanijatëshe, me absidë me strukturë guri, është e mbuluar me qemer. Në gjysmën e dytë të shek. XX janë realizuar ndërhyrje në mbulesën e kulmit, me ç’rast qemeri është mbuluar me kulm dyfaqësor, me pllaka beton armeje, si dhe ka pasur intervenime në suvatimin e fasadave.
Deri në periudhën e luftës së vitit 1999 kisha shfrytëzohej nga komuniteti serbo- ortodoks, e nga kjo periudhë kisha është jashtë funksionit. Në afërsi të objektit (breg në anën veriore të objektit), gjendet cisterna, rezervuari i ujit për furnizim me ujë të pijes. Sipas gojëdhënave flitet për një urë në afërsi të kishës. Objekti i ishte nënshtruar rreziqeve nga faktorët natyrorë, fizikë dhe ndryshimitshoqëror social. Ishte në gjendje shumë të rëndë, por falë intervenimeve emergjente që janë bërë në vitin 2012 me ç’rast investitorë ishte MKRS-ja, objekti ka shpëtuar nga rreziqet natyrore. Sot, kisha është jashtë funksionit. Kisha me arealin, lokacioni ka potencial për turizëm kulturor. Në vitin 2019, u ndërmorën masat emergjente, investitor MKRS. (riparimi e një sektorit të gardhit, pastrimi i bimësisë dhe vegjetacionit) Gjatë vitit 2023/2024 është intervenuar nga MKRS – Masat Emergjente.
Nëse jeni në kërkim të një destinacioni që kombinon historinë, kulturën dhe arkitekturën e rrallë, Kisha Mortore në fshatin Vinarc është vendi ideal për t’u vizituar. Kjo kishë e vogël dhe e thjeshtë ruan brenda mureve të saj historinë e një komuniteti të vjetër katolik, qëndresën e tij ndaj kohës dhe natyrës. Duke vizituar Kishën Mortore dhe arealin përreth, do të keni mundësinë të udhëtoni prapa në kohë, të ndjeni atmosferën e së kaluarës dhe të zbuloni një aspekt të veçantë të trashëgimisë kulturore të Kosovës. Ky vend, që sot është jashtë funksionit, por ruan hijeshinë e tij, ofron një përvojë të papërsëritshme për çdo vizitor.
Linku Google Maps: https://maps.app.goo.gl/RHbtW2bQ8ZcWJFEH9
English 
Albanian